Czy wiesz, że…. czyli ciekawostki o Kanale Augustowskim

Kanał Augustowski jest transgranicznym zabytkiem budownictwa wodnego z pierwszej połowy XIX wieku. Głównym powodem jego budowy były pruskie restrykcje celne uniemożliwiające spływanie polskich towarów Wisłą do Gdańska. Kanał miał połączyć Narew i Biebrzę z rzeką Niemen, dalej dostęp do Bałtyku miało umożliwić wybudowanie Kanału Widawskiego. Prace nad projektem rozpoczął w 1823 gen. Ignacy Prądzyński. Kanał został wybudowany w latach 1824 – 1838. Szlak dla żeglugi udostępniono w 1839 r.

W celu wyrównania różnic poziomu wód wybudowano 18 śluz oraz 23 jazy regulujące wodę. Śluzy wykładane były czerwoną cegłą i białym piaskowcem, nawiązując do barw narodowych. Wybudowanie jednej śluzy zajmowała około 2 lat. Przy budowie Kanału uczestniczyło od 5 do 7 tys. ludzi.

Różnice poziomów wód pomiędzy poszczególnymi zbiornikami wynoszą od 0,8 do 9,8 m. Im większa różnica wód, tym bardziej skomplikowane śluzy należało budować, stąd śluza Niemnowo pierwotnie trzykomorowa (różnica poziomów 7,46 m), obecnie jest czterokomorowa (różnica poziomów max. 9,8 m), a śluza Paniewo (różnica poziomów max. 6,69 m) dwukomorowa. Pozostałe 16 śluz to śluzy jednokomorowe.

Warto zwrócić uwagę na śluzę Kurzyniec, która leży na granicy polsko-białoruskiej i jest jedynym rzecznym przejściem granicznym. Białoruską część Kanału można zwiedzać bez wizy. W ramach ruchu bezwizowego na terenie „Parku Kanał Augustowski” i strefy turystyczno-rekreacyjnej „Brześć-Grodno” można przebywać do 15 dni.

Tak jak przed laty, aby komora napełniła się wodą, śluzowi otwierają luki wrót, podnosząc zastawki ręcznymi lewarkami. Następnie otwierają masywne wrota, pchając długi dyszle, które stanowią przeciwwagą dla skrzydeł wrót.

W 1968 r. Kanał Augustowski został wpisany do rejestru zabytków, a w 2007 r. decyzją Prezydenta RP wpisany na listę Pomników Historii.

Obecnie Kanał Augustowski jest wykorzystywany jako malowniczy szlak turystyczny. Ten wyjątkowy zabytek możemy zwiedzić podczas wycieczki rowerowej. Jego piękno możemy podziwiać również podczas rejsu statkiem, katamaranem lub gondolą. To jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce.

Muzeum Historii Kanału Augustowskiego mieści się w zabytkowym domku z XIX w. tzw. Domku Prądzyńskiego. Wystawy prezentują historię budowy i eksploatacji kanału oraz przybliżają postać głównego projektanta Ignacego Prądzyńskiego.