Przejdź do treści
Strona Facebook (nowe okno) Strona Youtube (nowe okno) Strona Issuu (nowe okno)

Kanał Augustowski

Kanał Augustowski to unikatowe w skali europejskiej dzieło budownictwa wodnego z pierwszej połowy XIX wieku. Powodem budowy Kanału Augustowskiego były pruskie restrykcje celne uniemożliwiające spławianie polskich towarów Wisłą do Gdańska. Kanał Augustowski miał połączyć dopływy Wisły, Narew i Biebrzę, z Niemnem, a od Niemna do Bałtyku zaplanowano połączenie poprzez Kanał Widawski, aby ominąć terytorium Prus.

W 1823 r. polski inżynier gen. Ignacy Prądzyński rozpoczął prace nad projektem Kanału Augustowskiego, budowa ruszyła w 1824 roku. Aby wyrównać różnice poziomów wód uregulowano 35 km koryt rzek Netty i Czarnej Hańczy, wykonano ponad 40 km przekopów i wybudowano 18 śluz oraz 23 jazy regulujące wodę. Kamienno-ceglane śluzy miały piękny wystrój architektoniczny w barwach narodowych. Komory wykładano czerwoną cegłą, zwieńczenia komór były białe. Na każdej śluzie znajdowała się wmurowana w ścianę kamienna tablica z datą i nazwiskiem kierownika budowy – do dziś prawie na każdej śluzie (poza Gorczycą i Niemnowem) zachowały się takie tablice. Jedną śluzę budowano ok. 2 lat. W pracach uczestniczyło od 5 do 7 tysięcy ludzi.

Wybuch powstania listopadowego przerwał budowę, którą ostatecznie ukończono w 1838 r., a w 1839 r. otwarto żeglugę na Kanale. To dzieło polskiej inżynierii wojskowej nie spełniło nigdy strategicznej funkcji szlaku wodnego łączącego Wisłę z Bałtykiem, gdyż Prusy zrezygnowały z nakładania wysokich ceł na szlaku wiślanym, a Rosjanie przerwali realizację Kanału Widawskiego.

Kanał Augustowski jest położony na terenie Polski i Białorusi (14 śluz po polskiej stronie, 1 w pasie granicznym i 3 po stronie białoruskiej). Jego całkowita długość to około 103,4 km. Na szlaku Kanału Augustowskiego znajduje się 12 jezior: Mikaszówek, Mikaszewo, Krzywe, Paniewo, Orle, Gorczyckie, Staw Swoboda, Studzieniczne, Białe, Necko. Różnice poziomów wód pomiędzy poszczególnymi zbiornikami wynoszą od 0,8 do 9,8 m. Im większa różnica wód, tym bardziej skomplikowane śluzy należało budować, stąd śluza Niemnowo pierwotnie trzykomorowa (różnica poziomów 7,46 m), obecnie jest czterokomorowa (różnica poziomów max. 9,8 m), a śluza Paniewo (różnica poziomów max. 6,69 m) dwukomorowa. Pozostałe 16 śluz to śluzy jednokomorowe.

Obecnie Kanał Augustowski jest wykorzystywany jako malowniczy szlak wodny, jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Kanałem Augustowskim kursują także statki żeglugi śródlądowej.

W 1968 r. Kanał Augustowski został wpisany do rejestru zabytków, a decyzją Prezydenta RP w 2007 r. stał się Pomnikiem Historii.

Dzieje Kanału Augustowskiego można poznać w Dziale Historii Kanału Augustowskiego Muzeum Ziemi Augustowskiej. Mieści się ono w zabytkowym domku z XIX w. w tzw. zwanym Domkiem Prądzyńskiego (ul. 29 go Listopada 5a w Augustowie).

Widok panoramiczny na Kanał Augustowski,po lewej i prawej stronie widoczne krzewy i drzewa w kolorze soczystej zieleni Puszczy Augustowskiej, fot. J. Koniecko
Śluza Dębowo z zamkniętymi wrotami na tle błekitnego nieba i zieleni, fot. J. Koniecko
Panoramiczne zdjęcie Śluzy Sosnowo, w oddali widać drzewa , na których jest mało liści, fot. J. Koniecko
Widok na Kanał Augustowski ze Śluzy Borki-Białobrzegi,w tafli wody widoczne są odbicia zielonych drzew i krzewów oraz błękitnego nieba, fot. J. Koniecko
Widok na Kanał Augustowski a w oddali Śluza Białobrzegi, w wodzie odbijają się zielone konary drzew i błękitne niebo, fot. J. Koniecko
Widok na Kanał Augustowski a w oddali Śluza Białobrzegi, w wodzie odbijają się zielone konary drzew i błękitne niebo, fot. J. Koniecko
W oddali wrota na Śluzie Swoboda,na których stoi śluzowy,zdjęcie robione z perspektywy osoby, która będzie śluzowana, fot. J. Koniecko
Zamknięte wrota Śluzy Gorczyca, fot. J. Koniecko
Śluzowanie pięciu kajaków na Śluzie Paniewo, na górze na moście grupa ponad dwadzieścia osób przyglądająca się jak wygląda śluzowanie kajaków ,fot. J. Koniecko
Kajakarze podczas śluzowania na Śluzie Paniewo na tle błekitnego nieba z białymi obłokami i widoczną w oddali po prawej i lewej stronie kanału Puszczą Augustowską, fot. J. Koniecko
Widok ze Śluzy Perkuć na Kanał Augustowski w jesiennej odsłonie, fot. J. Koniecko
Wpływający kajakarze na Śluzę Mikaszówka, fot. J. Koniecko
Śluzowanie statku Żeglugi Augustowskiej, na którym jest dużo pasażerów na Kanale Augustowskim, fot. J. Koniecko
Płynąca łodź motorowodna po Kanale Augustowskim z kilokoma osobami, fot. J. Koniecko
Zdjęcie czarno-białe Śluzy Kanału Augustowskiego z 1907 r.
Zdjęcie czarno-białe śluzy na Kanale Augustowskim z  1908 r.
Zdjęcie czarno-białe przedstawiające spław drewna na Kanale Augustowskim w trakcie śluzowania na Śluzie Augustów w 1930 roku, widoczny na pierwszym planie flisak na tratwie.
Zdjęcie czarno- białe Śluzy Augustów z 1938 roku, w oddali widać dwie wieże bazyliki w Augustowie.
Zdjęcie czarno- białe przedstawiające remont Śluzy Gorczyca w 1953 roku.Na zdjęciu jest mała grupa ludzi- kobiet i mężczyzn- pozująca do zdęcia.
Zdjęcie czarno-białe ukazujące spław drewna na Kanale Augustowskim na Śluzie Kudrynki w 1962 roku
Zdjęcie czarno-białe płynącego kajakarza na Śluzie Niemnowo w 1935 r.

Załączniki do pobrania: 

« Powrót do strony głównej